قدس آنلاین- شاید در عکس‌های دوست‌داشتنی که ناسا برایمان از فضا و کره زمین می‌گیرد به چشم نیاید، اما اطراف سیاره ما تبدیل به یک زباله‌دان کیهانی شده است؛ اجسام و زباله‌های انسانی و غیر انسانی که با سرعتی بسیار زیاد در اطراف آن می‌چرخند و تهدید بزرگی برای ماهواره‌هایی محسوب می‌شوند که مشغول انجام خدمات مختلفی برای مردم کره زمین هستند.

به گزارش پایگاه خبری «بلومبرگ» این آلودگی از جنبه‌های مختلف می‌تواند خطر بزرگی برای تجارت و تحقیقات گسترده فضایی باشد. از فعالیت شرکت فناوری‌های اکتشاف فضایی یا همان «اسپیس‌اکس» گرفته تا شرکت فضایی تحقیقاتی دیگری مانند «بلو اوریجین» که همگی آن‌ها امیدهای بزرگی در دل بشر برای آینده زنده کرده‌اند، و فعالیت‌های مختلفی مانند گردشگری و عکسبرداری فضایی و تحقیقات دارویی را به انجام می‌رسانند، همگی در خطر آسیب دیدن از وضعیت کنونی زباله‌های فضایی هستند.

* زباله‌هایی با سرعت ۲۹ هزار کیلومتر

در مدار فضایی نزدیک به زمین، زباله‌های مختلف رها شده با سرعت وحشتناک ۲۹ هزار کیلومتر در ساعت در حال چرخش هستند که باعث می‌شود حتی کوچک‌ترین ذره آن‌ها نیز در صورت برخورد با هر چیزی، قدرت نابودکنندگی بالایی داشته باشد. برخورد یک ذره آلومینیومی یک سانتیمتری به یک ماهواره، به احتمال بسیار زیاد آن را برای مدت حداقل یک روز از کار خواهد انداخت.

این حجم گسترده زباله‌های فضایی در مدار نزدیک به زمین کار را هر روز برای فعالیت‌های تجارتی- تحقیقاتی فضایی سخت می‌کند، به گونه‌ای که اپراتورهای ماهواره‌ها در طول روز بخش زیادی از کار خود را به حرکت دادن ماهواره‌هایشان برای برخورد نکردن با این اجسام اختصاص می‌دهند.

* تلاش برای حذف زباله‌های سرگردان

برخی نهادها و شرکت‌های فضایی، برای حل مسئله زباله‌هایی که در طول دهه‌ها عملیات پرتاب، فعالیت و نابودی ماهواره‌ها به وجود آمده‌اند، راهکارهای شناسایی خاصی را در مدار حرکتی آن‌ها شناسایی کرده‌اند. یکی از آن‌ها شرکت فضایی LeoLabs در کالیفرنیاست که بخش تحقیقاتی بین‌المللی و مخصوصی را در این مورد راه‌اندازی کرده است. آن‌ها ۴ میلیون دلار از سرمایه‌گذاران مختلف که نام ایرباس نیز در بین آن‌ها دیده می‌شود جمع‌آوری کردند تا رادارهای مخصوصی بسازند که می‌تواند الگوی حرکتی زباله‌های فضایی در چرخش دور زمین را به دقت به آن‌ها نشان دهد. آن‌ها دومین پایگاه راداری خود را بتازگی افتتاح کردند و قصد دارند چهار پایگاه دیگر نیز راه‌اندازی کنند. همان دو رادار می‌تواند ۹۵ درصد از ۱۳ هزار جسم فضایی بزرگ در حال چرخش دور زمین را رهگیری کند، اما این شرکت هدف خود را با گسترش رادارهایش بر رهگیری ۲۵۰ هزار شئ در آینده‌ای نزدیک متمرکز کرده است.

* اوضاع آن بالا در حال بدتر شدن است

این را نیز نباید فراموش کنیم که هم‌اکنون ارتش آمریکا با رادارهای خود ۲۰ هزار جسم فضایی را رهگیری می‌کند و یک پایگاه داده عمومی نیز به همین منظور برای استفاده دیگر ماهواره‌ها برای دوری از برخورد آن‌ها با این اجسام در اختیارشان گذاشته است. آن‌ها در حال ساخت پروژه‌ای به نام «حصار فضایی» با سرمایه یک میلیارد دلاری هستند که اواخر سال آینده در ایالت آلاباما گشایش خواهد یافت و تا ۲۰۰ هزار جسم را رهگیری خواهد کرد.

در دهه گذشته، میزان تولید زباله‌های فضایی گسترش بسیار زیادتری پیدا کرده است. در ژانویه ۲۰۰۷ دولت چین در آزمایش موشکی خود یک ماهواره هواشناسی قدیمی را نابود کرد که سبب پراکنده شدن ۲۵۰۰ ذره در مدار زمین شد. فوریه ۲۰۰۹ نیز شاهد برخورد دو ماهواره کاسموس روسی با ۸۰۰کیلوگرم وزن و ماهواره ۵۴۴ کیلوگرمی ارتباطی ایریدیوم از آمریکا بر فراز سیبری بودیم که آن نیز زباله‌های گسترده‌ای را به وجود آورد. یکی از خطرات بزرگ از این حیث را می‌توان در ماهواره ۸۰۰۰ کیلویی انویسَت از آژانس فضایی اروپا جست‌وجو کرد که از آوریل ۲۰۱۲ ارتباط خود را با زمین قطع کرده است. این ماهواره و قطعات در حال جدا شدن آن می‌تواند منبع وحشتناکی برای تولید زباله‌های فضایی باشد و نباید فراموش کنیم که این ماهواره به مدت ۱۵۰ سال برای خود دور زمین خواهد گشت و سپس به سمت زمین سقوط می‌کند.

* برخوردهای آبشاری

زباله‌های فضایی ابهاماتی را در خصوص شکل تازه‌ای از خطرات، به وجود آورده‌اند که با اصطلاح برخوردهای آبشاری یا سندرم کسلر شناخته می‌شود که از نام دونالد کسلر کارمند بازنشسته ناسا گرفته شده که برای اولین بار در سال ۱۹۷۸ این تئوری را مطرح کرد. بر این اساس هر زباله فضایی با سرعت بسیار بالای خود بعد از برخورد با زباله‌ای دیگر در فضا، چندین زباله فضایی پرسرعت دیگر به وجود خواهد آورد که در نهایت، فعالیت در مدار زمین را غیرممکن می‌کند. این اوضاع کابوس‌وار البته به شکلی دراماتیک و بزرگنمایی شده در فیلم مشهور «جاذبه» با بازی جرج کلونی و ساندرا بولاک به تصویر کشیده شد؛ حتی در سال ۲۰۰۷ خود کسلر در مصاحبه‌ای اعتراف کرد که در خصوص پیامد نهایی چنین اتفاقی بزرگنمایی کرده است. اما هرچه که باشد با هجوم ماهواره‌ها به مدار زمین، باید روش‌های جدیدی برای مشکل زباله‌های فضایی جست‌وجو کرد. برخی شرکت‌های فضایی روش‌های خاصی را برای نابود کردن ماهواره‌های خود بعد از پایان کار آن‌ها مانند خودسوزی یا سقوط قطعات باقیمانده بعد از بین رفتن به سمت اتمسفر زمین و باقی نماندن در فضا اتخاذ کرده‌اند، اما همچنان ورود ماهواره‌ها به فضا کاری بسیار آسان‌تر از خارج کردن آن‌ها در پایان مأموریتشان است. بیل آیلور محقق فضایی نظر جالبی در این خصوص دارد: «این شکل رفتاری انسان است. وقتی به اقیانوس‌ها و طبیعت روی زمین و فضا نگاه می‌کند در ذهنش همه منابع را ابدی می‌پندارد، در حالی که هرگز چنین نیست».